"Konya savunma sanayindeki çıkışını sürdürüyor"

                            “KONYA SAVUNMA SANAYİNDEKİ ÇIKIŞINI” SÜRDÜRÜYOR

O. Fatih YALÇIN

Kalkınma Uzmanı

fthylcn3791@hotmail.com 

KONYA SAVUNMA SANAYİNDEKİ ÇIKIŞINI SÜRDÜRÜYOR

Dünya genelinde askeri harcamalar artma eğiliminde

Dünya genelinde askeri harcamalar incelendiğinde, 1990’lardan sonra askeri harcamalarda önemli bir artış görülmektedir. Yapılan araştırmalara göre 1998’de dünya geneli askeri harcamalar 1 trilyon dolar iken 2018 yılı itibari ile 1.739 trilyon dolara yükseldiği ve silahlanma yarışının hızlandığı görülmektedir. Küresel ölçekli savunma harcamalarının %35’ini 610 milyar dolar ile ABD, %13’ünü 228 milyar dolar ile Çin ve %4,2’sini 69,4 milyar dolar ile Suudi Arabistan yapmaktadır. Türkiye ise 18,2 milyar dolarlık askeri harcama ve % 1’lik pay ile 15’inci sırada yer almaktadır.

Savunma sanayi, ülkemiz için son yıllarda önemli bir ivme kazanmıştır. Savunma Sanayi Başkanlığı 2018 yılı verilerine göre, ihracatımız 2002 yılında 247 milyon dolardan 2018 yılında 2.05 milyar dolara çıkmıştır.  Savunma ve havacılık cirosu 7 milyar dolara, savunma projeleri sayısı 610’a savunma projeleri toplam sözleşme bedeli 60 milyar dolara ve yerlilik oranı %68’e çıkmıştır.

Dünya genelinde silah ithalatının büyük bir kısmı Ortadoğu ve körfez ülkeleri tarafından yapılmaktadır.  Söz konusu bölgelerde değişimlere de bağlı olarak etkin ve kilit bir rol üstlenmek isteyen ülkemizin bu bölgelere silah ihracatını artırması gerekmektedir. Sektörün 2023 yılı hedefi 25 milyar dolar olup savunma sanayiine yapılacak her katkı son derece önemlidir. TR52 bölgesi de bu amacın gerçekleşmesi açısından önemli bir potansiyele sahiptir.

Yüz yılı aşan geçmişiyle, Konya Huğlu-Üzümlü’deki silah imalat kültürü, savunma sanayinde dışa bağımlılığımızı ortadan kaldırma vizyonumuza önemli katkılar verebilecek durumdadır.

Konya tüfek ve özellikle av tüfeği üretiminde Türkiye’de merkezi bir noktada bulunmakta ve dünya pazarlarında da önemli bir yer tutmaktadır. Av tüfeği üretimi, Beyşehir İlçesi Huğlu-Üzümlü özelinde, Konya ve ülkemiz için, yetişmiş işgücü, makina teçhizat donanımı, birikimi ve ihracat rakamlarıyla savunma sanayine hizmet edebilecek bir potansiyel taşımaktadır. Av tüfeği imalat sanayi, Beyşehir  ve çevresindeki küçük yerleşmelerde yaşayan nüfus için adeta yerel bir ekonomik merkez konumundadır. Bölgedeki (Huğlu-Üzümlü) işletmelerde çalışmak için her gün çevre yerleşim yerlerinden gelen çok sayıda işçi vardır. Beyşehir’e bağlı iki küçük yerleşmenin sanayi ürünleri ile küresel pazarlarda tanınması ve bir marka değer oluşturması ilginç bir başarıdır ve çok değerli bir kalkınma modelidir. Yaklaşık 100 yılı aşan bir süredir  bölgede var olan silah imalat kültürü, savunma sanayinde dışa bağımlılığımızı ortadan kaldırma vizyonumuza önemli katkılar verebilecek durumdadır.

Askeri silahlara geçiş ve savunma sanayine entegrasyon açısından önem taşıyan av tüfekleri ihracatında 2016 yılı itibariyle Türkiye 138 milyon dolarla İtalya’nın arkasından 2. sıradadır. 2018 yılında bu rakam 150 milyon dolara yaklaşmıştır. Ülkemizin bu alandaki önemli konumunu sağlayan işletmelerin büyük bir çoğunluğu Konya’da bulunmaktadır.  Av tüfeği üretimi, Konya-Beyşehir-Huğlu-Üzümlü için imalat, istihdam, ticaret, ihracat ve ileride savunma sanayine hizmet edebilecek bir rezerv olma açısından son derece önemlidir. Bölgede kökleri birinci dünya savaşına kadar uzanan tüfek üretimi köy evlerinin altında kurulan atölyelerde başlamış, ardından kurulan kooperatif(ler) sektör için itici güç olmuştur.  Günümüzde Konya’da yaklaşık 450-500 bin adet/yıl av tüfeği üretimi yapmaktadır.

TOBB 2018 verilerine göre, askeri silahların ve diğer silahların parçaları alanında, Türkiye’de kayıtlı 128 üreticinin 42’si, 473 mühendisin 13’ü, 638 teknisyenin 24’ü, 603 ustanın 86’sı, 3619 işçinin 309’u, 758 idari personelin 58’i ve toplamda da 6.091 nitelikli personelin 490’i (%8) Konya’dadır. Türkiye’de üretilen toplam 43.277.099 adet ürünün 8.511.764 adedi (% 19) Konya’ da üretilmektedir.

TOBB 2018 verilerine göre, askeri amaçlı olmayan ateşli silahlar ve benzeri aletler ile tabanca, revolver (altıpatlar) alanında Türkiye’de kayıtlı 169 üreticinin 102’si, 1.684 mühendisin 54’ü, 1.324 teknisyenin 45’i, 703 ustanın 343’ü, 5.760 işçinin 1.227’si, 1065 idari personelin 16’sı ve toplamda da 10.547 nitelikli personelin 1815’i (%17,2) Konya’dadır. Türkiye’de üretilen toplam 11.948.763 adet ürünün 5.944.912 adedi (%49) Konya’ da üretilmektedir.

TOBB 2018 verilerine göre, illere göre silah ve mühimmat üretici dağılımında, silah ve mühimmat (cephane) imalatında ülkemizde faaliyet gösteren 336 kayıtlı üreticinin 143’ü Konya’da bulunmaktadır.

Diğer taraftan, bölgedeki 24 firma (5’i Huğlu-Üzümlü) Konya’da temeli atılan ASELSAN Konya Silah Sistemleri tesisinde ortaklık statüsüyle Uzaktan Komutalı Silah Sistemleri üretimine başlayacaktır. Ayrıca, bölgemizdeki firmalar SSB ile MPT-76, MPT-55 ve Bomba-atar üretim sözleşmeleri imzalayarak üretime geçmişlerdir. Bu ivmenin sürdürülebilir kılınması büyük önem taşımaktadır.

Mevlana Kalkınma Ajansı (MEVKA)Konya’da savunma sanayinin geliştirilmesi için yoğun çaba gösteriyor

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Mevlana Kalkınma Ajansı (MEVKA) koordinasyonu ile Onuncu Kalkınma Planı, Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi, TR52 Konya Karaman Bölge Planı çerçevesinde, son üç yıldır Huğlu-Üzümlü-Beyşehir ve Konya merkezde, bölgedeki KOBİ’lerin savunma sanayine entegrasyonu kapsamında faaliyetler gerçekleştirilmektedir.

Bu faaliyetler, MEVKA tarafından Konya merkez, Huğlu ve Üzümlü’de yapılan saha araştırma raporlarında belirtilen sorunlar, ihtiyaçlar, ülkemizin ve devlet büyüklerimizin savunma sanayinde yerli milli üretim, Savunma Sanayi Başkanlığımızın (SSB) teknolojik derinlik-küresel etkinlik ve yerli tedarikin geliştirilmesi politikaları ile uyumlu şekilde, yerelde var olan potansiyelin harekete geçirilerek Savunma Sanayiye entegrasyonu ve Endüstri 4.0 perspektifinde mevcut sektörün dönüşümünü tetiklemeye ve Yerli ve Milli Savunma Sanayi inşasına bölgemizden katkı vermeye yönelik olup, 9 ana başlıkta toplanmaktadır;          

·      Fiziki Altyapı Çalışmaları,

·      Teknik Altyapı Çalışmaları,

·      Eğitim Altyapısının Geliştirilmesi Çalışmaları,

·      Danışmanlık İhtiyacına Yönelik Çalışmalar,

·      MEVKA Mali ve Teknik Destek Çalışmaları,

·      Mevzuat Çalışmaları,

·      İşbirliği ve Koordinasyon Çalışmaları,

·      Tanıtım ve Farkındalık Çalışmaları,

Bu çalışmalar çerçevesinde, Konya’daki işletmelerin savunma sanayine entegrasyonu ile SSB ve büyük savunma sanayi şirketlerinin beraber çalışmayı planladığı veya düşündüğü potansiyel taşıyan KOBİ’lerden, gerek kurumsal açıdan gerekse sertifikasyon açısından, beklentilerini karşılamasına katkı sağlayacak faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte Ar-Ge, tasarım, yazılım, endüstriyel yetkinlik, iş süreçleri, yönetim ve organizasyon, nitelikli istihdam, danışmanlık, belge, sertifikasyon, makine teçhizat ve pazarlama faaliyetlerinin desteklenmesi ve kapasitelerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışmalar ile bölgede hiç de azımsanmayacak oldukça önemli mesafeler katedilmiştir.

·      Bölgede (Konya Merkez -Huğlu-Üzümlü) Silah-Savunma Sanayi ile ilgili olarak;

•      1 Adet ASELSAN SİLAH SİSTEMLERİ TESİSİ (Konya Savunma Sanayi A.Ş. ortaklığında ve oluşturulacak Endüstri Bölgesi içerisinde Uzaktan Komutalı Silah Sistemleri UKSS üretilecek)
•         2 adet Silah İhtisas Sanayi Sitesi (Huğlu-Üzümlü yapım aşamasında)
•         2 Adet Küme (Savunma ve Havacılık Kümesi ve Ateşli Silahlar Kümesi toplam 71 Firma)
•         1 Adet Savunma Sanayi Geliştirme Merkezi (Mevlana Kalkınma Ajansı desteği ile Konya Sanayi Odası bünyesinde kurulma aşamasında)
•      1 Adet Teknik Üniversite
•         1 Adet Silah Teknikerliği Eğitim Programı (S.Ü. Huğlu MYO)
•     1Adet Eğitim Amaçlı ve sanayicinin de kullanımına açık Test Analiz Laboratuvarı (MEVKA çabalarıyla Kamu Yatırım Programına alınmıştır)  (S.Ü. Huğlu MYO)
•         1 Adet Proje Lisesi (Huğlu da Silah Sanayi ile iç içe ve MEB tarafından Türkiye’de sadece 16 adet bulunan Proje Meslek Lisesi) 
•          2 Adet Teknopark,
•          1 Adet Model Fabrika ( Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 100 günlük eylem planında kararlaştırıldı)
•          1 Adet Kalkınma Ajansı-MEVKA (Savunma Sanayi alanında saha çalışmaları ve destek-hibe imkanlarıyla Mevlana Kalkınma Ajansı)
•          1 Adet Savunma Sanayi Zirvesi (Konya Sanayi Odası tarafından 2018 ‘de 4’üncüsü  düzenlenmiştir)
•         1 Adet Endüstriyel Yetkinlik Değerlendirme Programı - EYDEP (KSO ve MEVKA işbirliği ile bölgede uygulanması için Savunma Sanayi Başkanlığına önerilen program, SSB tarafından kabul edilmiştir.)
•       1 Adet Yetenek Matrisi ve Deger Zinciri Çalışması (MEVKA Desteği ile Savunma Sanayisindeki KOBİ’lerin Yetenek Matrisi çalışması yapılmaktadır.)
•           En az 3000 kişilik silah konusunda tecrübeli işgücü
•       Milli Savunma Bakanlığı Askeri Fabrikalar Genel Müdürlüğünün (AFGM) Onaylı Tedarikçi Listesinde (ülke çapında toplam 36 firma bulunuyor) Konya’dan 11 firma bulunuyor
•           Türkiye’nin Av Tüfeklerinde ilk defa yapılan Yivli Silah Tasarımı ve SSB den 2 firmanın aldığı  üretim izin belgesi
•         Bölgede MKEK ye  sorunsuz teslim edilen  20.000 adet MPT 76 ve SSB ile imzalanan 8.81 adet Bombaatar Üretim Sözleşmesi (Akdaş Silah)
•     Bölgenin kendi imkanlarıyla tasarladığı ve iznini aldığı Keskin Nişancı Tüfeği Üretimi (Huğlu Av Tüfekleri Kooperatifi)  bölgenin potansiyelini ve geldiği aşamayı somut olarak ortaya koymaktadır.

Konya Aselsan Silah Sistemleri Tesisi yatırım kararı, Konya’nın savunma sanayindeki gelişimine büyük ivme katmıştır.

Bilindiği gibi,  geçtiğimiz günlerde 300 milyon lira sermayeli ASELSAN-Konya Savunma Sanayi A.Ş. ortaklığında Konya'da yapılacak olan ASELSAN-Konya Silah Sistemleri Tesisinin kuruluşu ile ilgili bilgi kamuoyu ile paylaşılmış ve temel atma töreni gerçekleşmiştir. Kamuoyuna yansıyan bilgide, söz konusu şirketin yüzde 51 hissesinin ASELSAN’a, geri kalan %49'luk hissesinin de, sektördeki Konya Merkez sanayicileri ve Huğlu-Üzümlü 24 firmanın katılımıyla oluşturulan Konya Savunma Sanayi A.Ş.’ye ait olduğu ve makine, teçhizat, inşaat ve tasarım ve inovasyon  gibi unsurların yer aldığı toplam 450 milyon TL’ lik bir yatırımın planlandığı belirtilmektedir.

Endüstri Bölgesi konseptinde 35.000 m² kapalı 140.000 m² bir alanda yapılması planlanan bu yatırım, hangi açıdan değerlendirilirse değerlendirilsin gerek Konya’ nın marka değerine katkısı, gerekse bu tesisin kapsamındaki arge, tasarım ve inovasyon merkezi gibi unsurları, şemsiye-dönüştürücü sektör hüviyetindeki savunma sanayi ile ilgili bir yatırım olması, Savunma Sanayi Başkanlığının Konya ilinin potansiyeline güveni ve Konya Sanayisinin Endüstri 4.0 vizyonuna ülkemizin yerli milli savunma sanayi perspektifinde dışa bağımlılık oranının düşürülerek yerli ve millilik oranının %70’lerden daha yukarılara çekilmesi noktasında büyük önem arz etmektedir. Bu yatırım kararı, Konya’nın savunma sanayindeki gelişimine bugüne kadar bölgede yapılan faaliyetlere büyük ivme katmıştır. Bu ivme ve sinerji ile birlikte Konya Savunma Sanayisi yakın gelecekte daha hızlı büyüyerek ülkemizin Yerli-Milli Savunma sanayisine daha somut ve daha büyük katkılar yapacaktır.

Konya merkez ekosisteminde hali hazırda savunma sanayine üretim yapan firmalar ile yüzyılı  aşkın Av Tüfeği üretim kültürüne sahip Huğlu – Üzümlü ekosistemi,  savunma sanayine askeri silahların üretimi ve diğer imalat ile entegre olarak,  ülkemizin ihtiyacı ve hedefi olan Yerli Milli Savunma Sanayi teşkiline katkı yapmak suretiyle kendisini de yetenek ve yetkinlik anlamında geliştirmek istemektedir.

Ülkemizin, Yerli ve Milli Savunma Sanayi, Teknolojik Derinlik- Küresel Etkinlik, Yerli Tedariğin Geliştirilmesi Politikaları ile uyumlu şekilde, bölgesel hedeflerin gerçekleştirilmesi noktasında var gücüyle çalışılmaktadır.